Đi khắp 3 miền đất nước, đâu đâu cũng có thể tìm thấy những món bún ngon mang đặc trưng vùng miền rõ rệt.
Không có nền ẩm thực nào mà các món sợi lai đa dạng như ẩm thực Việt. Gọi sơ sơ cũng có thể kể tên cả dăm bảy món sợi như bún, phở, miến, mì, hủ tiếu, bánh canh... Phở là niềm tự hào của người Việt khi món ăn được bạn bè năm châu ưa chuộng nhưng có lẽ bún mới có sự linh hoạt cho chế biến hơn cả.
Đi khắp 3 miền đất nước, đâu đâu cũng có thể tìm thấy những món bún ngon mang đặc trưng vùng miền rõ rệt.
Miền Bắc
Bún thang Hà Nội
Bún thang là thức đặc sản gọi tên riêng của Hà Nội. Bún thang được xếp vào hàng đặc sản cao cấp trong các loại bún, là thức quà Hà Nội thanh nhã và tinh tế. Ngoài giò lụa, trứng tráng, gà luộc thái chỉ, bún thang còn có vị cay the the của rau răm và vị đặc trưng là tinh dầu cà cuống. Một lần thưởng thức, khó ai có thể quên được hương vị độc đáo của món bún cầu kì này.
Bún chả Hà Nội
Bún chả cũng là món quà vô giá của ẩm thực Tràng An. Người Hà Nội gốc nhớ bún chả kẹp que tre, nhưng ngày nay người ta thường dùng loại vỉ kẹp chả để giản tiện thời gian chế biến.
Bún cả gồm thịt miếng hoặc thịt viên tẩm gia vị đậm đà, nướng chín thơm trên than hoa, ăn cùng bún rối mát lạnh, nước chấm chua ngọt đậm đà, rau sống. Đây là thứ đặc sản giá trị bậc nhất của ẩm thực Hà Thành.
Bún cá Thái Bình
Bún cá đất Thái Bình nổi tiếng nhất phải kể tới bún cá Quỳnh Côi. Điểm đặc biệt nhất của món ăn là ngoài sợi bún gạo trắng mỏng còn là thứ bánh đa vừa dai vừa mềm. Nước dùng có thêm chút gừng nên có vị hơi cay nhẹ, rau thì là làm nên hương thơm của tô bún.
Bún tôm Hải Phòng
Bún tôm cũng là món ăn đặc trưng của ẩm thực Hải Phòng, có nguyên liệu chủ đạo là bún và hải sản (thông thường là tôm). Bún phải là loại bún sợi to, tôm là tôm sú hoặc tôm giảo tươi, tùy khẩu vị mà có thể thêm sườn non, chân giò.
Rau ăn kèm thường là rau cần, rau cải xanh, mộc nhĩ, nấm hương, thì là, hành lá. Tuy mỗi nơi có cách biến tấu khác nhau nhưng nguyên liệu nhất thiết phải có một vài món xuất xứ từ vùng biển Hải Phòng thì mới được coi là bún tôm chuẩn.
Bún đậu mắm tôm
Bún đậu mắm tôm là món đặc sản bình dân được hâm mộ vào bậc nhất đất Hà Thành. Những bánh bún trắng ngần chấm cùng mắm tôm tơi bọt, đậu rán rộm vàng, dù hình thức không quá bắt mắt nhưng sự kết hợp của những nguyên liệu giản đơn ấy cũng làm không ít người mê mẩn. Vốn có mặt từ lâu ở Hà Nội, món ăn vẫn duy trì sức hút đến tận hôm nay bởi chính hương vị độc đáo, không cầu kì hoa mĩ. Bún đậu ai cũng có thể làm, nhưng cách chế biến mắm tôm ở mỗi nơi lại có sự riêng biệt, nên ai yêu thích cũng đều có một vài địa chỉ quán ruột cho riêng mình.
Miền Trung
Bún bò Huế
Bún bò Huế là một trong những đặc sản của xứ Huế, mặc dù món bún ở đâu cũng có. Tại Huế, món này được gọi đơn giản là "bún bò". Các địa phương khác gọi là "bún bò Huế" để chỉ xuất xứ của món ăn này. Món ăn có nguyên liệu chính là bún, thịt bắp bò, giò heo, cùng nước dùng có màu đỏ đặc trưng.
Đôi khi tô bún còn được thêm vào thịt bò tái, chả bò, và các loại nguyên liệu khác tùy theo sở thích của người nấu. Trong nước dùng của bún, người Huế thường nêm vào một ít mắm ruốc, góp phần làm nên hương vị rất riêng của nồi bún bò Huế.
Bún mắm nêm Đà Nẵng
Bún mắm nêm đã trở nên rất quen thuộc, gần gũi với người dân Đà Nẵng. Nó là đặc sản bình dân mà bạn có thể tìm ăn ở bất cứ đâu trong thành phố Đà Nẵng. Món ăn có 2 thành phần chính là bún và mắm, thêm rau sống, đậu phộng rang, mít non luộc, thịt heo quay hoặc heo luộc, nem chả tùy vào sở thích của mỗi người và các loại gia vị đi kèm.
Điểm đặc sắc của bún mắm Đà Nẵng đến từ mắm nêm. Mắm nêm được làm từ cá cơm rửa sạch bởi nước biển, ướp với muối theo công thức lưu truyền. Khi mắm chín sẽ có mùi thơm ngào ngạt đặc trưng, lan tỏa khắp vùng, quyến rũ mọi khứu giác của thực khách.
Bún cá Nha Trang
Bún cá trong văn hóa ẩm thực của người dân biển Nha Trang thân thuộc như món phở với người Hà Nội hay tô mì Quảng với người Quảng Nam. Vì là vùng biển nên nguyên liệu nấu bún cá cũng là cá biển chứ không phải loại cá đồng, cá nước ngọt như các tỉnh miền Bắc hay miền Tây. Cá ở đây là chả cá, được làm từ cá tươi, quết bằng tay, là sự kết hợp của nhiều loại cá khác nhau nên vị ngọt đậm đà, tươi, ngon chứ không rõ ràng toàn bột như các loại cá viên chiên hay các loại chả khác.
Miền Nam
Bún đỏ Buôn mê Thuột
Bún đỏ là món ăn bình dân của người Đắk Lắk mang đậm hương vị Tây Nguyên. Người dân ở đây đặt tên cho món ăn theo màu đò đỏ của sợi bún. Sợi bún dùng trong món bún đỏ rất lớn, tựa loại sợi dùng bánh canh, cỡ bằng chiếc đũa, vị giòn dai. Nguyên liệu làm bún không làm nên màu đỏ của sợi bún mà phải qua công đoạn "nhuộm màu" hết sức độc đáo từ hạt điều. Điểm nhấn quan trọng trong nồi nước dùng là gạch cua với thịt ba chỉ xay, hành củ băm nhỏ trộn với hạt tiêu được nặn thành từng bánh nhỏ nấu chung với nước dùng.
Bún nước lèo
Bún nước lèo là loại bún nước thịnh hành tại nhiều địa phương miền Nam Việt Nam, đặc biệt nổi tiếng tại Trà Vinh, Cà Mau, Sóc Trăng, Bạc Liêu.
Là một đặc sản ẩm thực xuất xứ từ người Khmer, trong quá trình cộng cư của các dân tộc Khmer, Việt, Hoa và sự giao thoa trong ẩm thực, bún nước lèo trở thành món ăn chung của các dân tộc miền Nam Việt Nam với nguyên liệu, quy trình chế biến và thưởng thức, khẩu vị về cơ bản là giống nhau. Nước lèo được nấu từ một số loại mắm thông thường như mắm cá sặc, mắm cá linh,riêng người Khmer thường nấu bằng mắm bò hóc (pro-hốk) cá kèo, cá lóc hoặc lươn. Rau dùng cho bún nước lèo: bắp chuối, rau muống, rau Huế, rau răm, rau húng lũi, hẹ lá, giá..
Bún cá Châu Đốc
Bún cá Châu Đốc nổi tiếng là món ăn đậm đà nhiều vị. Để nấu được một tô bún cá ngon, người nấu phải thực hiện nhiều công đoạn tỉ mỉ. Nước dùng của bún cá được nấu bằng nước luộc cá, cá sử dụng phải là loại cá lóc. Nghệ tươi băm nhuyễn, sả đập và mắm ruốc đã lọc được nước trong là những thành phần không thể thiếu để có một nồi bún cá Châu Đốc đúng điệu. Món cá dùng trong bún cá Châu Đốc phải là cá lóc, nạc cá tách xương tỉ mỉ, xào sơ với nghệ để có màu vàng đẹp và mùi thơm. Ngoài ra, một món ăn kèm không thể thiếu trong tô bún cá Châu Đốc phải kể đến là thịt heo quay. Heo quay phải là loại vừa có nạc, vừa có mỡ và da giòn nhẹ.
Bún mắm nêm Sóc Trăng
Bún mắm có nguồn gốc từ Cambodia, được nấu từ mắm bù hốc. Khi sang đến Việt Nam thường được nấu bằng mắm cá linh hay cá sặc, đây là các loại cá có nhiều tại miền Tây, các tỉnh Trà Vinh và Sóc Trăng.
Con mắm được nấu rã ra, sau đó lọc lấy phần nước trong, cho thên một ít đường, hành sả và dùng chung với bún. Về sau để tăng hương vị và độ phong phú cho bún mắm, người ta cho thêm miếng cá, tôm, mực và heo quay. Nước dùng thường được làm từ mắm cá linh hay cá sặc và tùy theo mỗi người mà có sự nêm nếm khác nhau để món bún có mùi thơm đậm đà. Bún mắm thường được dùng với rau muống chẻ, cọng bông súng, rau đắng, bắp chuối, kèo nèo, giá và rau diếp cá.
Không có nền ẩm thực nào mà các món sợi lai đa dạng như ẩm thực Việt. Gọi sơ sơ cũng có thể kể tên cả dăm bảy món sợi như bún, phở, miến, mì, hủ tiếu, bánh canh... Phở là niềm tự hào của người Việt khi món ăn được bạn bè năm châu ưa chuộng nhưng có lẽ bún mới có sự linh hoạt cho chế biến hơn cả.
Đi khắp 3 miền đất nước, đâu đâu cũng có thể tìm thấy những món bún ngon mang đặc trưng vùng miền rõ rệt.
Miền Bắc
Bún thang Hà Nội
Bún thang là thức đặc sản gọi tên riêng của Hà Nội. Bún thang được xếp vào hàng đặc sản cao cấp trong các loại bún, là thức quà Hà Nội thanh nhã và tinh tế. Ngoài giò lụa, trứng tráng, gà luộc thái chỉ, bún thang còn có vị cay the the của rau răm và vị đặc trưng là tinh dầu cà cuống. Một lần thưởng thức, khó ai có thể quên được hương vị độc đáo của món bún cầu kì này.
Bún chả Hà Nội
Bún chả cũng là món quà vô giá của ẩm thực Tràng An. Người Hà Nội gốc nhớ bún chả kẹp que tre, nhưng ngày nay người ta thường dùng loại vỉ kẹp chả để giản tiện thời gian chế biến.
Bún cả gồm thịt miếng hoặc thịt viên tẩm gia vị đậm đà, nướng chín thơm trên than hoa, ăn cùng bún rối mát lạnh, nước chấm chua ngọt đậm đà, rau sống. Đây là thứ đặc sản giá trị bậc nhất của ẩm thực Hà Thành.
Bún cá Thái Bình
Bún cá đất Thái Bình nổi tiếng nhất phải kể tới bún cá Quỳnh Côi. Điểm đặc biệt nhất của món ăn là ngoài sợi bún gạo trắng mỏng còn là thứ bánh đa vừa dai vừa mềm. Nước dùng có thêm chút gừng nên có vị hơi cay nhẹ, rau thì là làm nên hương thơm của tô bún.
Bún tôm Hải Phòng
Bún tôm cũng là món ăn đặc trưng của ẩm thực Hải Phòng, có nguyên liệu chủ đạo là bún và hải sản (thông thường là tôm). Bún phải là loại bún sợi to, tôm là tôm sú hoặc tôm giảo tươi, tùy khẩu vị mà có thể thêm sườn non, chân giò.
Rau ăn kèm thường là rau cần, rau cải xanh, mộc nhĩ, nấm hương, thì là, hành lá. Tuy mỗi nơi có cách biến tấu khác nhau nhưng nguyên liệu nhất thiết phải có một vài món xuất xứ từ vùng biển Hải Phòng thì mới được coi là bún tôm chuẩn.
Bún đậu mắm tôm
Bún đậu mắm tôm là món đặc sản bình dân được hâm mộ vào bậc nhất đất Hà Thành. Những bánh bún trắng ngần chấm cùng mắm tôm tơi bọt, đậu rán rộm vàng, dù hình thức không quá bắt mắt nhưng sự kết hợp của những nguyên liệu giản đơn ấy cũng làm không ít người mê mẩn. Vốn có mặt từ lâu ở Hà Nội, món ăn vẫn duy trì sức hút đến tận hôm nay bởi chính hương vị độc đáo, không cầu kì hoa mĩ. Bún đậu ai cũng có thể làm, nhưng cách chế biến mắm tôm ở mỗi nơi lại có sự riêng biệt, nên ai yêu thích cũng đều có một vài địa chỉ quán ruột cho riêng mình.
Miền Trung
Bún bò Huế
Bún bò Huế là một trong những đặc sản của xứ Huế, mặc dù món bún ở đâu cũng có. Tại Huế, món này được gọi đơn giản là "bún bò". Các địa phương khác gọi là "bún bò Huế" để chỉ xuất xứ của món ăn này. Món ăn có nguyên liệu chính là bún, thịt bắp bò, giò heo, cùng nước dùng có màu đỏ đặc trưng.
Đôi khi tô bún còn được thêm vào thịt bò tái, chả bò, và các loại nguyên liệu khác tùy theo sở thích của người nấu. Trong nước dùng của bún, người Huế thường nêm vào một ít mắm ruốc, góp phần làm nên hương vị rất riêng của nồi bún bò Huế.
Bún mắm nêm Đà Nẵng
Bún mắm nêm đã trở nên rất quen thuộc, gần gũi với người dân Đà Nẵng. Nó là đặc sản bình dân mà bạn có thể tìm ăn ở bất cứ đâu trong thành phố Đà Nẵng. Món ăn có 2 thành phần chính là bún và mắm, thêm rau sống, đậu phộng rang, mít non luộc, thịt heo quay hoặc heo luộc, nem chả tùy vào sở thích của mỗi người và các loại gia vị đi kèm.
Điểm đặc sắc của bún mắm Đà Nẵng đến từ mắm nêm. Mắm nêm được làm từ cá cơm rửa sạch bởi nước biển, ướp với muối theo công thức lưu truyền. Khi mắm chín sẽ có mùi thơm ngào ngạt đặc trưng, lan tỏa khắp vùng, quyến rũ mọi khứu giác của thực khách.
Bún cá Nha Trang
Bún cá trong văn hóa ẩm thực của người dân biển Nha Trang thân thuộc như món phở với người Hà Nội hay tô mì Quảng với người Quảng Nam. Vì là vùng biển nên nguyên liệu nấu bún cá cũng là cá biển chứ không phải loại cá đồng, cá nước ngọt như các tỉnh miền Bắc hay miền Tây. Cá ở đây là chả cá, được làm từ cá tươi, quết bằng tay, là sự kết hợp của nhiều loại cá khác nhau nên vị ngọt đậm đà, tươi, ngon chứ không rõ ràng toàn bột như các loại cá viên chiên hay các loại chả khác.
Miền Nam
Bún đỏ Buôn mê Thuột
Bún đỏ là món ăn bình dân của người Đắk Lắk mang đậm hương vị Tây Nguyên. Người dân ở đây đặt tên cho món ăn theo màu đò đỏ của sợi bún. Sợi bún dùng trong món bún đỏ rất lớn, tựa loại sợi dùng bánh canh, cỡ bằng chiếc đũa, vị giòn dai. Nguyên liệu làm bún không làm nên màu đỏ của sợi bún mà phải qua công đoạn "nhuộm màu" hết sức độc đáo từ hạt điều. Điểm nhấn quan trọng trong nồi nước dùng là gạch cua với thịt ba chỉ xay, hành củ băm nhỏ trộn với hạt tiêu được nặn thành từng bánh nhỏ nấu chung với nước dùng.
Bún nước lèo
Bún nước lèo là loại bún nước thịnh hành tại nhiều địa phương miền Nam Việt Nam, đặc biệt nổi tiếng tại Trà Vinh, Cà Mau, Sóc Trăng, Bạc Liêu.
Là một đặc sản ẩm thực xuất xứ từ người Khmer, trong quá trình cộng cư của các dân tộc Khmer, Việt, Hoa và sự giao thoa trong ẩm thực, bún nước lèo trở thành món ăn chung của các dân tộc miền Nam Việt Nam với nguyên liệu, quy trình chế biến và thưởng thức, khẩu vị về cơ bản là giống nhau. Nước lèo được nấu từ một số loại mắm thông thường như mắm cá sặc, mắm cá linh,riêng người Khmer thường nấu bằng mắm bò hóc (pro-hốk) cá kèo, cá lóc hoặc lươn. Rau dùng cho bún nước lèo: bắp chuối, rau muống, rau Huế, rau răm, rau húng lũi, hẹ lá, giá..
Bún cá Châu Đốc
Bún cá Châu Đốc nổi tiếng là món ăn đậm đà nhiều vị. Để nấu được một tô bún cá ngon, người nấu phải thực hiện nhiều công đoạn tỉ mỉ. Nước dùng của bún cá được nấu bằng nước luộc cá, cá sử dụng phải là loại cá lóc. Nghệ tươi băm nhuyễn, sả đập và mắm ruốc đã lọc được nước trong là những thành phần không thể thiếu để có một nồi bún cá Châu Đốc đúng điệu. Món cá dùng trong bún cá Châu Đốc phải là cá lóc, nạc cá tách xương tỉ mỉ, xào sơ với nghệ để có màu vàng đẹp và mùi thơm. Ngoài ra, một món ăn kèm không thể thiếu trong tô bún cá Châu Đốc phải kể đến là thịt heo quay. Heo quay phải là loại vừa có nạc, vừa có mỡ và da giòn nhẹ.
Bún mắm nêm Sóc Trăng
Bún mắm có nguồn gốc từ Cambodia, được nấu từ mắm bù hốc. Khi sang đến Việt Nam thường được nấu bằng mắm cá linh hay cá sặc, đây là các loại cá có nhiều tại miền Tây, các tỉnh Trà Vinh và Sóc Trăng.
Con mắm được nấu rã ra, sau đó lọc lấy phần nước trong, cho thên một ít đường, hành sả và dùng chung với bún. Về sau để tăng hương vị và độ phong phú cho bún mắm, người ta cho thêm miếng cá, tôm, mực và heo quay. Nước dùng thường được làm từ mắm cá linh hay cá sặc và tùy theo mỗi người mà có sự nêm nếm khác nhau để món bún có mùi thơm đậm đà. Bún mắm thường được dùng với rau muống chẻ, cọng bông súng, rau đắng, bắp chuối, kèo nèo, giá và rau diếp cá.
