Trong cơ thể, gan đóng vai trò của một nhà máy sinh hoá hiện đại và thông minh. Tất cả các chất dinh dưỡng đều cần phải được gan lọc lựa và chuyển hoá, đồng thời làm nhiệm vụ phân giải các độc tố có hại trước khi được hấp thụ vào cơ thể.
Về cơ bản, gan có 05 vai trò chính:
Về cơ bản, gan có 05 vai trò chính:
- Chuyển hoá chất đường
- Sản xuất và chuyển hoá chất acid béo
- Bào chế và thoái biến chất đạm
- Thanh lọc độc tố
- Tổng hợp mật
Vì thế, một khi gan bị tổn thương, hoặc suy giảm chức năng sẽ gây ảnh hưởng lớn đến sức khoẻ của mỗi người. Các triệu chứng như: hay mệt mỏi, uể oải, chán ăn, giảm cân, đau hạ sườn phải, sốt nhẹ, nước tiểu vàng sẫm, có kèm theo vàng da, vàng mắt là những biểu hiện của bệnh gan. Nếu không được điều trị, bệnh có thể dẫn đến xơ gan hoặc ung thư gan.
Các đối tượng có thể mắc bệnh gan
Tất cả mọi người đều có thể trở thành đối tượng của bệnh gan. Dựa vào dấu hiệu và triệu chứng của bệnh gan, người ta chia những đối tượng này vào 03 nhóm chính sau:
1. Nhóm sử dụng nhiều bia rượu:
Người thuộc nhóm này thường là nam giới. Do nhu cầu công việc giao tiếp cũng như sở thích, họ thường xuyên tiếp xúc với bia rượu khiến gan phải tiếp nhận một lượng lớn các độc tố. Trong quá trình đó, gan phải hoạt động hết công suất để phân giải các độc tố và loại bỏ. Thông thường, đa số người uống bia rượu nhiều thì gan sẽ bị nhiễm mỡ giai đoạn đầu, tiếp tục uống kéo dài, các chất độc trong bia rượu sẽ tấn công tế bào gan làm chúng bị tổn thương và gây viêm, nếu không có sự nghỉ ngơi phục hồi hoặc không có sự bảo vệ thì tổn thương sẽ khó lành và lâu dần bị xơ hoá gây nên xơ gan, thậm chí ung thư gan, lúc này chức năng chuyển hoá, tổng hợp và thải độc của gan suy yếu, gây nguy hiểm đến tính mạng.
2. Nhóm sử dụng hải sản tươi sống:
Mặc dù hải sản rất có lợi đối với việc bổ sung nhiều chất dinh dưỡng cho cơ thể mà không hề gây béo. Nhưng không phải ai cũng biết được rằng, việc ăn hải sản tươi sống là một trong những nguyên nhân gây ra bệnh viêm gan A ở người. Đây là một trong 6 chủng gây viêm gan virus đã được xác định. Hầu hết những người mắc virus viêm gan A được tìm thấy nguyên nhân là từ thực phẩm, nước nhiễm bẩn hoặc tiếp xúc gần với người nhiễm bệnh. Trong đó, các nghiên cứu đã chỉ ra hào, ngao, sò và các loài hải sản có vỏ tương tự như các con vật này có chứa enterovirus – loại virus gây ra viêm gan A. Ngoài ra, trong cá chép, giếc, cá trắm có chứa ấu trùng sán lá nhỏ ở gan Clonorchis sinensis, Opisthorchis viverrini còn có gây tổn thương gan. Tuy bệnh viêm gan A thường ít để lại di chứng, sau đó hoàn toàn bình thường và có miễn dịch với loại virus này. Nhưng một số ít người mắc khuẩn có thể bị nặng và ảnh hưởng tới tính mạng.
3. Nhóm sử dụng thuốc men:
Thuốc là sản phẩm dùng để trị bệnh cho con người, nhưng nếu lạm dụng, thuốc cũng sẽ trở thành một sản phẩm có hại. Việc dung thuốc thường xuyên và không đúng cách, cộng với môi trường ô nhiễm bên ngoài sẽ khiến cho gan bị tổn thương nặng nề vì phải hoạt động mạnh để phân giải độc tố. Tổn thương gan loại này thường không do vi khuẩn và chủ yếu xảy ra ở những bệnh nhân có cơ địa dị ứng mà các loại kháng sinh là loại thuốc rất dễ gây dị ứng.
4. Nhóm dễ bị dị ứng:
Theo đông y, dị ứng xảy ra ở những người ít ăn rau, thích các món cay và nóng. Nguyên nhân sâu xa gây dị ứng là chức năng tiêu độc của gan và bài tiết ở thận suy giảm. Khi ăn chất đạm, chất béo và đường, bộ máy tiêu hóa phân hủy các chất này thành acid amin cơ bản rồi tổng hợp lại để duy trì hoạt động cơ thể. Trong quá trình này, cơ thể sinh ra độc tố khiến gan phải hoạt động để làm vô hại chất độc, đẩy chúng ra ngoài theo đường đại tiện, tiểu tiện và mồ hôi. Nếu chức năng gan kém, thận sẽ làm việc hết công suất để bài tiết chất độc. Khi cả chức năng tiêu độc và bài tiết của gan, thận suy yếu cộng với sức khỏe giảm sút, cơ thể dễ bị phong (gió), nhiệt (nóng), thấp (ứ nước); gây ngứa dị ứng, mụn nhọt, trứng cá, u bã đậu, lở ngứa.
Dấu hiệu của bệnh gan thường không rõ ràng và cụ thể để xác định mình đang thuộc nhóm nào. Thường khi xuất hiện triệu chứng tức là bệnh đã có dấu hiệu sắp trở nặng sau thời gian dài gan phải chịu đựng và giải độc thường xuyên. Do đó, nếu bạn thuộc một trong những nhóm đối tượng trên, hãy nhanh chóng tìm hiểu kỹ các biện pháp giúp bảo vệ gan và phòng ngừa bệnh gan để có cuộc sống khoẻ mạnh hơn.
Ngoài việc sử dụng các loại thuốc để giúp gan được khỏe mạnh thì một số loại thực phẩm tự nhiên cũng giúp gan sạch và không bị nhiễm độc.
Dưới đây là một số loại thực phẩm tuyệt vời mà bạn nên thêm vào chế độ ăn uống hàng ngày để làm sạch gan một cách tự nhiên.
1. Tỏi
Chỉ cần một nhánh tỏi trắng mỗi ngày có thể kích hoạt enzyme của gan. Enzyme này giúp cơ thể tăng cường thải độc tố. Tỏi cũng chứa hàm lượng cao allicin và selenium, hai hợp chất tự nhiên hỗ trợ trong giải độc gan.
2. Bưởi
Chứa nhiều vitamin C và chất chống oxy hóa, bưởi giúp tăng quá trình thanh lọc chất độc của gan. Một ly nhỏ nước ép bưởi tươi giúp đẩy mạnh quá trình tạo thành các enzyme giải độc gan và đào thải những chất gây ung thư và độc tố khác.
3. Củ cải đường và cà rốt
Cả hai loại rau củ trên đều chứa hàm lượng cao flavonoid thực vật và beta-carotene, do đó nói chung củ cải đường và cà rốt giúp kích thích và cải thiện chức năng gan.
4. Trà xanh
Trà xanh là nước uống phổ biến chứa nhiều chất chống oxy hóa như catechins, đây cũng là chất có tác dụng hỗ trợ chức năng gan
5. Các loại rau lá xanh
Rau lá xanh là một trong những loại thực phẩm có khả năng giải độc gan. Loại rau này có thể ăn sống hoặc nấu chín hoặc ép nước uống. Với hàm lượng cao chlorophylls có thể trung hòa kim loại nặng, hóa chất, thuốc trừ sâu, các loại thực phẩm độc, lá xanh có khả năng loại bỏ chất độc trong máu, bảo vệ chức năng gan.
6. Bơ
Đây là thực phẩm giàu chất dinh dưỡng giúp cơ thể sản xuất nhiều glutathione. Glutathione là chất cần thiết trong quá trình chuyển hóa các độc tố trong cơ thể. Các nghiên cứu gần đây chỉ ra nếu thường xuyên ăn bơ sẽ giúp cải thiện chức năng gan.
7. Táo
Táo chứa hàm lượng cao pectin giúp làm sạch độc tố trong đường tiêu hóa và hỗ trợ gan trong đào thải chất độc khỏi cơ thể.
8. Dầu oliu
Dầu hữu cơ được ép lạnh từ oliu, cây gai dầu và hạt lanh rất tốt cho gan nếu sử dụng thường xuyên. Dầu oliu cung cấp chất lipid có thể hút được các chất độc hại trong cơ thể. Bằng cách này, dầu oliu giúp giảm bớt gánh nặng cho gan trong việc đào thải độc tố.
9. Toàn bộ ngũ cốc
Ngũ cốc, như gạo nâu, chứa nhiều vitamin B, chất dinh dưỡng tham gia vào quá trình chuyển hóa chất béo của gan và hỗ trợ chức năng gan …
10. Bông cải xanh
Ăn bông cải xanh sẽ làm tăng hàm lượng glucosinolate trong cơ thể, đây là enzyme tự nhiên bổ sung cho enzyme được gan sản xuất. Enzyme tự nhiên giúp tăng đào thải chất độc ra khỏi cơ thể do đó làm giảm các nguy cơ gây ung thư.
11. Chanh
Những trái cây thuộc họ citrus (cam, quýt..) chứa hàm lượng cao vitamin C, đây là chất giúp chuyển hóa các chất độc hại thành dạng dễ tan trong nước và dễ dàng đào thải ra ngoài. Uống nước chanh vắt hoặc ,,, giúp kích thích chức năng gan.
12. Quả óc chó
Quả óc chó chứa hàm lượng cao amin arginine giúp tăng giải độc amoniac. Quả óc chó cũng chứa hàm lượng cao glutathione và acid béo omega 3 giúp hỗ trợ quá trình giải độc gan. Bạn nên nhai kỹ cái hạt (cho đến khi chúng hóa lỏng) trước khi nuốt.
13. Bắp cải
Giống như bông cải xanh và súp lơ, bắp cải cũng kích thích sự kích hoạt của enzyme giải độc gan giúp đào thải độc tố. Hãy ăn nhiều kimchi, xà lách trộn, súp bắp cải và dưa bắp cải.
14. Nghệ
Đây là gia vị “yêu thích” của gan. Hãy thêm nghệ vào trong các món ăn của bạn để tăng cường chức năng gan. Củ nghệ giúp giải độc gan bằng cách hỗ trợ enzyme giải độc gan.
Thảo dược làm mát gan
1. Bồ công anh
Theo y học cổ truyền, Bồ công anh có vị đắng, tính mát, tác dụng thanh nhiệt giải độc, lương huyết tán kết, thông sữa, lợi tiểu, được dùng chữa sưng vú, tắc tia sữa, tiểu tiện khó khăn, mụn nhọt đang sưng mủ, đinh râu, bệnh đau dạ dày, đau gan và ăn uống kém tiêu. Bồ công anh rất tốt cho gan mật nhờ vai trò kiểm soát được lượng mỡ vào cơ thể và tăng cường chức năng thải độc của gan, nhờ vậy nó rất có ích cho các bệnh nhân gan mật.
2. Atisô
Được coi là “thần dược” đối với bệnh gan vì nó làm sạch các độc tố trong gan, bởi gan làm chức năng lọc thải chất độc nên dễ bị nhiễm độc gan. Trà atisô sẽ cải thiện làn da rất nhiều. Nếu bạn uống quen trà atisô sẽ thấy vị của nó khá đậm đà dễ chịu và cũng khá ngon. Atisô làm cho da mịn màng và trở nên tươi sáng hơn do nó có tác dụng làm mát gan, giải nhiệt, thải độc tố, giúp da ít bị mụn và khô ráp.
3. Cao lá của cây cardus marianus chứa chủ yếu là sylimarin, sylibin.
Silymarin là hỗn hợp các flavonolignan được chiết xuất từ cây kế (milk thistle) vốn đã được sử dụng để điều trị các chứng vàng da và rối loạn đường mật. Silymarin có tác dụng ổn định màng tế bào, ngăn cản quá trình xâm nhập của các chất độc vào bên trong tế bào gan, giúp cho tế bào không bị các chất độc xâm nhập và huỷ hoại, do đó nó làm bền vững màng tế bào, duy trì được cấu trúc, chức năng của tế bào.
4. Bồ bồ
Theo y học cổ truyền cây Nhân trần nam còn gọi là Bồ bồ, có tên khoa học là Adenosma Indianum. Loại cây này còn được gọi dưới các tên khác như bồ bồ, nhân trần đực . Bồ bồ có tác dụng làm tăng tiết mật , tác dụng tăng thải độc của gan và giải độc gan.
(theo aladin.com.vn)
