Kiến trúc tháp trong ngôi chùa miền Bắc- Việt Nam

mộ tháp phật giáo xây bằng đá để hài cốt của các vị sư lúc viên tịch
Summary: For over two thousand years of development, Buddhism architecture but its representatives are the Temple Pagoda is the historical evidence proving the talent in the art of our forefathers. According to the timeline, from the small shrine lớn Buddha lớn the Temple Pagoda size, superficial world, architecture Temple Pagoda became one of the traditional architectural forms and imbued with the national identity of Vietnam. If Temple is kind architecture that horizontal developme, Pagoda is impress that developed the vertical, this article wants lớn talk about this kind of unique architecture – architecture Pagoda. Within the scope of the article, please be referred to the process of forming and architectural Pagodas in northern Vietnam.

Keywords:

Kiến trúc tháp – architecture Pagoda, architecture Stupa, Đặc điểm Tháp -Characteristics of the pagoda.

1. Đặt vấn đề

Tháp là chiếc hình kiến trúc đặc biệt mà ta sở hữu thể thấy xuất hiện trong bất cứ trong 1 quần thể kiến trúc Chùa nào.Tháp đã với 1 cội nguồn lịch sử lâu dài, trải qua một quá trình vững mạnh trong khoảng thời gian dài và phong phú, trong khoảng Ấn độ, Sri Lanka, Thái lan, Myanmar, Campuchia cho đến Việt nam, tại mỗi nơi, kiến trúc tháp đều sở hữu 1 đặc điểm riêng biệt,đã được địa phương hóa theo ý kiến của Phật giáo tại từng đất nước. Đã sở hữu một số nghiên cứu của các tác kém chất lượng về Tháp trong ngôi chùa Việt thời Lý [1], thời è [2], Ngôi ChùaTháp Việt [3]…Tuy nhiên những nghiên cứu này thường tụ họp về 1 giai đoạn lớn mạnh nhất thiết của Tháp, chưa sở hữu sự tổng quan, nêu lên nguồn cội, sự vững mạnh của Tháp, cũng như mối quan hệ của nó trong cấu trúc khái quát của ngôi Chùa.

Bài viết đề cập đến lịch sử hình thành, cấu trúc ngôi Tháp và sự biến đổi trong quần thể kiến trúc Chùa – Tháp. Trong khoảng ấy, góp phần mang một chiếc nhìn tổng quan về ngôi Tháp và cấu trúc về cấu trúc của 1 ngôi Chùa – Tháp.

2. Khái niệm, khởi thủy, phân dòng Tháp

2.1 định nghĩa Tháp

Tháp Phật mang khởi thủy từ Phạn ngữ stupa, bắt nguồn trong khoảng ngôi chiêu mộ chôn cất dành cho những tu sĩ khổ hạnh ở Ấn Độ cổ đại. Tháp Phật trong tiếng Anh là stupa, Nepal là chaitya, Tây Tạng là chorten, Sri Lanka là dagoba, Thái Lan là chedi, Việt là tháp, Lào là thâat, Nhật Bản là to, Hán Việt là ta, Đại Hàn là t’ap, Nam Dương là candi hay chandi… Chữ stupa du nhập vào Phật giáo thành tappa rồi thành tap [4]. Trong Phật Học tự vị của Đoàn Trung có viết “Tháp…là toà cao, phổ biến tầng, dưới lớn trên nhỏ, để thờ xá lỵ (tro cốt) của chư Phật hoặc của các nhà thành Đạo: người thương tát, Duyên Giác,La Hán hoăc để chôn di cốt của những vị thượng toạ các ngôi chùa” [5]. Theo Eric Stratton, Tháp là nơi chứa di cốt của các tư nhân có liên quan hoặc đóng vai trò quan trọng có Phật giáo và việc tương tác cũng như duy trì nền tảng văn hóa của tôn giáo này [6].

Vậy Tháp là loại Công trình tưởng niệm, được vun đắp để chứa, để thờ Xá lợi của Đức Phật Thích Ca Mâu Ni, các vị Đại đệ tử, các đạo sư và bậc thánh nhân Phật giáo. Tháp cũng được xây dựng để đặt lên trên ngôi mộ các nhà sư gọi là tháp mộ.

2.2 nguyên nhân của Tháp

Tháp nguyên thủy mang dạng vòm bán cầu, sau đó được nhập cảng vào kiến trúc Phật giáo để thờ tự và táng Xá lợi của Đức Phật sau lúc nhập niết bàn. Hình thức này được cho là tác động mang hình ảnh ngọn núi khôn thiêng như núi thần Meru của đạo Hindu [6]. Trong khi ấy, các kiến trúc thờ phụng của đạo Hindu sở hữu cấu trúc hình học đồng dạng, nhấn mạnh trục trung tâm để biểu lộ quan niệm vạn vật tương liên. Từ đó, ý nghĩa và tính chất hình học này được thừa hưởng và vận dụng trong đạo Phật thông qua stupa nguyên thủy [6].

(langmoda.com.vn) Hình 1. Sự biến đổi hình dáng tháp theo thời gian và qua tất cả quốc gia

2.3 Phân loại Tháp

Căn cứ vào hình trạng kiến trúc, ta với thể chia là 2 cái tháp khác nhau tháp Stupa và tháp Pagoda:

– Tháp Stupa và các biến thể của nó như Chorten ở Tây tạng, xuất hiện ở Ấn Độ và 1 số nước như Myanma, Thái Lan, Sri Lanka, thì kiến trúc phát triển theo chiều cao, sở hữu hình dáng vòm bán cầu hay bát úp nhưng bên trong là cấu trúc đặc giống loại hình kim tự tháp – Tháp Pagoda thường xuất hiện ở Việt Nam, Trung Quốc, Nhật mang dạng cốt yếu là tháp mang chiều cao to, mái phân nhiều tầng, với dạng chóp nón thu nhỏ dần theo chiều cao, mặt bằng đa giác đều, mang không gian rỗng bên trong chứ chẳng hề là cấu trúc đặc [5].

Ở Việt Nam hiện nay còn đó cả dòng tháp Pagoda và tháp Stupa. Mẫu tháp Pagodachủ yếu trong những chùa Phật giáo Đại thừa (Mahāyāna) ở miền bắc, trong khi loại Stupa xuất hiện ở miền mam ở các chùa can hệ tới Phật giáo Nguyên thủy hoặc tiểu thặng (Hīnayāna)

Sự tăng trưởng của Tháp (Pagoda) qua các giai đoạn ở Việt nam.

3.1 Kiến trúc Tháp từ thế kỷ 1 tới thế kỷ 10

mặc dù không còn phổ quát tài liệu hoặc Công trình, nhưng căn cứ theo các di tích ở trên, có thể thấy từ 10 thế kỷ đầu, kiến trúc tháp đã xuất hiện ở Việt Nam từ rất sớm. Và bảo tháp, có vai trò linh thiêng về tôn giáo, được coi là trọng tâm của bố cục ngôi chùa, từ đó những Công trình khác như nhà tịnh xá kết liên có nhau tạo nên một hình thái bao quanh ngôi chùa. Tính tập hợp trung tâm hình học được biểu đạt rất rõ.

3.2 Kiến trúc Tháp thời Lý(1010-1225)

Dựa vào những thông tin ở trên, với thể đưa ra các đặc điểm chung của những Tháp thời Lý như sau: Ngọn tháp thường ở vị trí chiến lược của bố cục ngôi chùa. Với chiều cao cực lớn của mình, ngọn tháp đóng vai trò là kiến trúc chính, trung tâm cho đầy đủ cảnh quan của chùa, sở hữu tính tượng trưng cho sự kết nối giữa con người và cõi thiêng. Tác động của Phật giáo Ấn Độ còn rất rõ với bố cục trọng điểm.

– Về công năng, do kích thước mặt bằng to và có tượng Phật trong lòng tháp, nên đây là nơi thờ Phật. Tháp là chùa, và chùa là tháp. Tháp còn chứa Xá lợi, không phải chiêu mộ của những nhà sư. Mặt bằng tháp thường là hình vuông, thống nhất với bố cục trọng điểm của chùa và nhấn mạnh tính chất biểu tượng của ngọn tháp. Hình vuông biểu lộ số 4 của đạo Phật với khổ, tập, diệt, đạo. Có thể do tác động của quan niệm trước đây là trời tròn đất vuông, 4 góc neo giữ 4 phương, lắng tai nỗi khổ của dân gian.

– Quy mô tháp lớn, đồ sộ, nhiều tầng, các tầng tháp tiệm biến, thu nhỏ dần những tầng về phía trên, không mang sự đột biến về hình thức .Điều này cũng thích hợp có cấu trúc giật cấp, nhấn mạnh tính trung tâm của tháp. Tường tháp xây rất dày có thể để chịu lực. Nguyên liệu vun đắp bằng đá, gạch có chất kết dính là đất sét nhuyễn, mạch rất nhỏ, gia cố nền móng bằng đất sét và sỏi.

4. Bắt buộc một số nguyên tắc trùng tu, bảo tàng và xây mới Tháp

Đối sở hữu các tháp cổ cần được trùng tu, bảo tàng. Mục đích của trùng tu là làm lộ ra giá trị thẩm mỹ và lịch sử của di tích, do đó trước nhất phải lập giấy má nghiên cứu, vẽ ghi rõ dạng hình, tỉ lệ, số tầng, chiều cao cấu trúc tháp đặc rỗng, vật liệu sử dụng, nguyên liệu kết dính, hoa văn trang trí theo từng công đoạn. Khi trùng tu phải tuân theo đúng nguyên tắc, ko thêm bớt số tầng hay thêm bớt hoa văn, phải chế tạo được vật liệu giống hoặc như vậy về dạng hình. Giảm thiểu hiện trạng đưa vật liệu quá mới vào trùng tu hay sau lúc trùng tu xong lại đổi thay mất cấu trúc, tỷ lệ ngôi Tháp.

Tháp là chiếc hình kiến trúc đặc sắc về mặt tạo hình, nó với ý nghĩa, vị trí quan yếu, là yếu tố khởi nguồn trong kiến trúc Chùa Tháp. Cho nên việc nghiên cứu kiến trúc Tháp rất quan trọng,nghiên cứu sẽ giúp cho chúng ta loại nhìn tổng quan về cấu trúc Chùa Tháp từ đấy góp phần có ích vào công tác bảo tồn, trùng tu, phục dựng cũng như việc quy hoạch, tổ hợp trong xây dựng mới những Dự án Chùa Tháp hiện tại.

5.Kết luận

– Bài viết chính yếu đi sâu vào lược sử hình thành ngôi Tháp trong kiến trúc Chùa Tháp, giải thích về những định nghĩa, chức năng của Tháp, các loại Tháp, cấu trúc Tháp, vật liệu vun đắp, lịch sử phát triển Tháp qua các quá trình ở Việt nam tạo nên một chiếc nhìn tổng quan về Tháp.

– Trên cơ sở vật chất đó bắt buộc một số nguyên tắc bảo tàng, trùng tu cũng như vun đắp mới các ngôi Tháp ngày nay dựa vào các nội dung mẫu tháp, chức năng Tháp, vị trí vun đắp Tháp, quy mô và mặt bằng Tháp, nghệ thuật trang hoàng dựa vào niên đại, Vật liệu…

– một lần nữa xin nhấn mạnhTháp là loại hình kiến trúc độc đáo về mặt tạo hình, nó mang ý nghĩa, vị trí quan yếu, là nguyên tố khởi nguồn trong kiến trúc Chùa Tháp. Vì thế việc nghiên cứu kiến trúc Tháp rất quan yếu, những nghiên cứu sẽ giúp cho chúng ta mẫu nhìn tổng quan về cấu trúc Chùa Tháp từ ấy góp phần có ích vào công tác bảo tồn, trùng tu, phục dựng cũng như việc quy hoạch, tổ hợp trong xây dựng mới những Dự án chùa Tháp hiện giờ.

Tham khảo thêm tại: 5giay.vn/members/langmodabaochau.101927034/

kenhsinhvien.vn/wall/thaivinh.1043363/

hvacr.vn/diendan/members/dabaochau.133377

vnraovat.net/members/langmodabaochau.61756/

vingle.net/damynghebaochau

pearltrees.com/langmodabaochau