Hen suyễn, Y Học cổ truyền coi là bệnh thuộc phạm vi (chứng háo suyễn) đàm ẩm , là một bệnh sảy ra ở người có tình trạng dị ứng
Nguyên nhân gây ra bệnh, do cảm phải ngoại ra, ăn uống, tính khí thất thường, làm việc quá sức, về tạng phủ do sự thay dổi hoạt động của tạng phế và thận, vì phế khí tuyên giáng và thành nạp khí, bệnh có liên quan mật thiết với đàm. Đàm là sản vật bệnh lý do tỳ hư không vận hóa thủy thấp, phế khí hư không túc giáng thông điều thủy đạo. Trên lâm sàng thấy các biểu hiện đờm nhiều, khó thở , ngực đầy tức
Bệnh xảy ra mạn tính hay tái phát, lúc lên cơn thường là chứng thực , ngoài cơn thuộc chứng hư, vì vậy khi chữ bệnh phải phân biệt tiêu bản hoãn cấp mà xử lý. Khi lên cơn hen phải dùng các phương pháp châm cứu, xoa bóp, thuốc đông y, thuốc cắt cơn hen tây y để làm hết cơn hen, khi hết phải chữa vào gốc bệnh tức là vào tỳ, phế thận để phòng tái phát.
Món ăn tốt cho người hen suyễn
1. Bài thuốc dân gian chữa hen suyễn thể phong hàn
Ở thể phong hàn, người bệnh thấy khó thở, tức ngực, ho có đờm màu trắng, cơn phát lúc trời trở lạnh, về đêm. Đau đầu, sợ lạnh, người mát, không ra mồ hôi, không khát nước, nước tiểu trong, rêu lưỡi trắng, chất lưỡi nhạt.
Cách chữa: Giáng khí bình suyễn, tiêu đàm, chống dị ứng, trừ hàn.
Bài thuốc Nam sử dụng:
Hạt tía tô 8-10g, bán hạ 8-10g, nhục quế 8-10g (hoặc khô 8-10g), hạt ý dĩ 10-12g.
Sắc với 750ml nước, còn 200ml, chia 2 lần uống trước bữa ăn, uống ấm.
Các món ăn có ích cho người bị hen suyễn thể phong hàn:
Nước đinh hương, mật ong:
Nguyên liệu: Đinh hương 5-6 nụ, mật ong 50ml.
Cách làm: Nấu sôi đinh hương với 100ml nước, thêm mật ong vào khuấy đều. Chia 2-3 lần uống trong ngày.
Canh rau hẹ, hoa đu đủ đực:
Nguyên liệu: Rau hẹ 100g, hoa đu đủ đực 50g, gừng tươi 10-15g (3 lát nhỏ).
Cách làm: Hoa đu đủ đực, gừng tươi rửa sạch, giã nát, thêm 300ml nước lọc lấy nước (bỏ bã), đun sôi rồi cho rau hẹ vào đảo đều đến khi sôi lại thì nêm gia vị vừa ăn.
Chia 2-3 lần ăn trong ngày. Ăn liên tục 3 ngày, sau đó cách 1-2 ngày ăn một lần.
Xôi bèo cái:
Nguyên liệu: Bèo cái (bèo ván, bèo tai tượng) 50g tươi, gạo nếp 200g.
Cách làm: Bèo cái bỏ rễ lấy lá rửa sạch, phơi khô, tán bột mịn. Gạo nếp đồ thành xôi, trước khi bắc ra, rắc bột bèo cái vào đảo thật đều. Đậy kín vung 5-10 phút.
Chia 3 lần ăn trong ngày, ăn liên tục một tuần, sau đó cách 1-2 ngày ăn một lần.
Nước táo, lá chanh:
Nguyên liệu: Táo ta 100g, lá chanh 50g, hạt cải canh 10g.
Cách làm: Tất cả tán bột, ngày dùng 10g, hãm nước sôi uống vào buổi sáng.
2. Bài thuốc dân gian chữa hen suyễn thể phong nhiệt
Ở thể phong nhiệt, bệnh nhân ho, khó thở, trong họng có tiếng khò khè, ngực đầy tức, đàm vàng dính đặc khó khạc, miệng đắng, khát nước, người nóng, ra mồ hôi...
Bài thuốc (trích từ thuốc nam châm cứu)
Mạch môn 20g, bạc hà 8g lá dâu (tang diệp) 20g, chỉ thiên (tiên hồ) 16g, rễ lau (mao căn) 16g, cam thảo dây 12g
Ý nghĩa: tang diệp, bạc hà để tuyên phế thanh nhiệt, Tiên hồ để lý khí hóa đờm, mạch môn để tư tâm thanh nhiệt nhuận phế. Rễ lau để thanh nhiệt lợi tiểu thông giáng phế khí, cam thảo dây thanh nhiệt điều hòa các vị thuốc.
Món ăn có ích cho người hen suyễn thể phong nhiệt gồm:
- 50 g hoa đu đủ đực, 30 g lá dâu tằm tươi giã nát hòa với
300 ml nước lọc, lọc lấy nước đem đun sôi. Cho 100 g hẹ vào đảo đều đến khi sôi lại thì nêm gia vị vừa ăn. Ăn liên tục 3 ngày, sau đó cách 1-2 ngày ăn lại với 2-3 lần/ngày.
- Dùng 30-50 g lá dâu tằm rửa sạch, nấu với 750 ml nước cho đến khi còn 300 ml, dùng uống thay nước trà.
- Lấy 200 g củ mài luộc chín, giã nhỏ. Nấu sôi 200 ml nước mía và 30 ml nước ép quả lựu rồi cho củ mài vào đảo đều thành cháo, đến khi sôi lại là được. Ăn liên tục 5 ngày, sau đó cách 2-3 ngày ăn lại với 2-3 lần/ngày.
3. Bài thuốc dân gian chữa hen suyễn thể phong đàm.
Ở thể phong đàm, người bệnh thấy tức ngực, khó thở, ho ra nhiều đờm nhớt, khò khè liên tục, nếu nôn ói ra nhiều đờm dãi thì thấy dễ chịu, miệng nhạt, chất lưỡi bệu, rêu lưỡi dày, nhờn.
Cách chữa: Giáng khí bình suyễn, tiêu đàm (hoặc hoá đàm).
Bài thuốc Nam:
Hạt tía tô 8-10g, bán hạ 8-10g, hạt ý dĩ 10-12g (hoặc bèo cái 10-12g), hạt cải củ 8-10g, trần bì 6-10g.
Sắc với 750ml nước, còn lại 200ml, chia làm 2 lần uống trước bữa ăn, uống ấm.
Các vị thuốc Nam có thể dùng để thay thế:
- Hạt tía tô: Thay bằng trần bì, vỏ chanh, lá hen, lá tràm.
- Bán hạ: Thay bằng lá táo, bồ kết, xạ can (rễ cây rẽ quạt).
- Ý dĩ: Thay bằng thổ phục linh, mã đề, đậu ván.
Các món ăn có ích cho người bị hen suyễn thể phong đàm:
Trứng gà ngâm nghệ:
Nguyên liệu: Trứng gà 1 quả, nghệ vàng 50g, muối ăn.
Cách làm: Dùng kim khoan 2 lỗ nhỏ ở 2 đầu quả trứng gà. Nghệ vàng rửa sạch, giã nhỏ, thêm 100ml nước vào lọc lấy nước, hoà với ít muối (khoảng 1 muỗng cà phê muối là vừa). Ngâm trứng gà vào nước nghệ 3 ngày. Sau đó bỏ vỏ, lấy ruột cho bệnh nhân ăn.
Ba ngày ăn một quả. Ăn liên tục 10 quả.
Nước chanh gừng
Nguyên liệu: Chanh 1 quả, gừng tươi 10g, muối ăn ½ muỗng cà phê.
Cách làm: Đem gừng giã nát với muối ăn rồi cho vào ruột quả chanh. Đem nướng quả chanh trên lửa than đến khi vỏ chanh có màu vàng đều là được.
Ép lấy nước chanh cho bệnh nhân uống 2-3 lần trong ngày. Uống liên tục 5 ngày.
Nước mật ong, quế:
Nguyên liệu: Mật ong 30ml, bột quế 2-3g.
Cách làm: Hòa mật ong, bột quế với 150ml sữa nóng. Chia uống 1 -2 lần trong ngày.
Quế được xem là gia vị có thể chống dị ứng, làm lành vết thương và ngăn chặn lở loét. Quế có thể dùng cho người bệnh hen suyễn do có khả năng làm giãn phế quản và tăng cường chức năng hô hấp.
Món ăn cho người bệnh hen suyễn lâu ngày, khí lực suy yếu.
Cháo thịt vịt nấu nước mía:
Nguyên liệu: Thịt nạc vịt mái 300g, gạo tẻ 100g, nước mía 300ml, gia vị các loại.
Cách làm: Thịt vịt băm nhỏ, ướp gia vị. Nấu cháo gạo tẻ với nước mía. Cháo chín nhừ thì cho thịt vịt vào, đảo đều, đun tiếp cho thịt vịt chín.
Chia ăn ngày ba lần, ăn liên tục một tuần.
Canh cá chép, sa nhân, gừng:
Nguyên liệu: Cá chép 250g, sa nhân 6g, gừng tươi 6g, tỏi băm, muối, đường, nước mắm, tiêu.
Cách làm: Cá chép làm sạch, ướp với nước mắm, muối, đường, tiêu, tỏi băm, khoảng 30 phút.
Nấu cá với sa nhân, gừng với lượng nước thích hợp thành canh. Nêm gia vị vừa ăn. Dùng nóng trong bữa cơm.
Canh cá lóc nấu thìa là:
Nguyên liệu: Dùng phi lê cá lóc (hoặc cá ba sa, cá rô) 200g, cà chua 2 trái, thìa là, hành lá, rau ngò, bột nghệ, nước mắm, muối, tiêu, hành tím băm nhỏ.
Cách làm: Cá cắt miếng nhỏ như quân cờ, ướp vào chút ít bột nghệ, muối, nước mắm, đường. Ướp trong vòng 30 phút cho cá ngấm gia vị. Thìa là rửa sạch, hành lá xắt nhỏ. Cà chua bổ múi cau.
Bắc nồi nhỏ lên bếp, hành tím phi vàng với dầu ăn, đổ cá vào đảo đều cho cá chín. Múc ra bát để riêng. Thả cà chua vào nồi đảo đều cho cà chua chín. Đổ nước lạnh ngập mặt cà chua, nấu sôi. Khi nước sôi, thả cá vào, nêm vào chút nước mắm, muối, đường, nêm lại hợp với khẩu vị. Thả hành lá, thìa là vào. Tắt bếp, múc tô.
Dùng ăn nóng trong bữa cơm.
* Trong canh cá có chứa chất acid béo, tác dụng chống viêm, có ích cho người bị viêm đường hô hấp, phòng chống phát tác cơn hen suyễn, có hiệu quả rất tốt đối với bệnh hen suyễn ở trẻ em, người bị hen suyễn lâu ngày.
Nguyên nhân gây ra bệnh, do cảm phải ngoại ra, ăn uống, tính khí thất thường, làm việc quá sức, về tạng phủ do sự thay dổi hoạt động của tạng phế và thận, vì phế khí tuyên giáng và thành nạp khí, bệnh có liên quan mật thiết với đàm. Đàm là sản vật bệnh lý do tỳ hư không vận hóa thủy thấp, phế khí hư không túc giáng thông điều thủy đạo. Trên lâm sàng thấy các biểu hiện đờm nhiều, khó thở , ngực đầy tức
Bệnh xảy ra mạn tính hay tái phát, lúc lên cơn thường là chứng thực , ngoài cơn thuộc chứng hư, vì vậy khi chữ bệnh phải phân biệt tiêu bản hoãn cấp mà xử lý. Khi lên cơn hen phải dùng các phương pháp châm cứu, xoa bóp, thuốc đông y, thuốc cắt cơn hen tây y để làm hết cơn hen, khi hết phải chữa vào gốc bệnh tức là vào tỳ, phế thận để phòng tái phát.
Món ăn tốt cho người hen suyễn
1. Bài thuốc dân gian chữa hen suyễn thể phong hàn
Ở thể phong hàn, người bệnh thấy khó thở, tức ngực, ho có đờm màu trắng, cơn phát lúc trời trở lạnh, về đêm. Đau đầu, sợ lạnh, người mát, không ra mồ hôi, không khát nước, nước tiểu trong, rêu lưỡi trắng, chất lưỡi nhạt.
Cách chữa: Giáng khí bình suyễn, tiêu đàm, chống dị ứng, trừ hàn.
Bài thuốc Nam sử dụng:
Hạt tía tô 8-10g, bán hạ 8-10g, nhục quế 8-10g (hoặc khô 8-10g), hạt ý dĩ 10-12g.
Sắc với 750ml nước, còn 200ml, chia 2 lần uống trước bữa ăn, uống ấm.
Các món ăn có ích cho người bị hen suyễn thể phong hàn:
Nước đinh hương, mật ong:
Nguyên liệu: Đinh hương 5-6 nụ, mật ong 50ml.
Cách làm: Nấu sôi đinh hương với 100ml nước, thêm mật ong vào khuấy đều. Chia 2-3 lần uống trong ngày.
Canh rau hẹ, hoa đu đủ đực:
Nguyên liệu: Rau hẹ 100g, hoa đu đủ đực 50g, gừng tươi 10-15g (3 lát nhỏ).
Cách làm: Hoa đu đủ đực, gừng tươi rửa sạch, giã nát, thêm 300ml nước lọc lấy nước (bỏ bã), đun sôi rồi cho rau hẹ vào đảo đều đến khi sôi lại thì nêm gia vị vừa ăn.
Chia 2-3 lần ăn trong ngày. Ăn liên tục 3 ngày, sau đó cách 1-2 ngày ăn một lần.
Xôi bèo cái:
Nguyên liệu: Bèo cái (bèo ván, bèo tai tượng) 50g tươi, gạo nếp 200g.
Cách làm: Bèo cái bỏ rễ lấy lá rửa sạch, phơi khô, tán bột mịn. Gạo nếp đồ thành xôi, trước khi bắc ra, rắc bột bèo cái vào đảo thật đều. Đậy kín vung 5-10 phút.
Chia 3 lần ăn trong ngày, ăn liên tục một tuần, sau đó cách 1-2 ngày ăn một lần.
Nước táo, lá chanh:
Nguyên liệu: Táo ta 100g, lá chanh 50g, hạt cải canh 10g.
Cách làm: Tất cả tán bột, ngày dùng 10g, hãm nước sôi uống vào buổi sáng.
2. Bài thuốc dân gian chữa hen suyễn thể phong nhiệt
Ở thể phong nhiệt, bệnh nhân ho, khó thở, trong họng có tiếng khò khè, ngực đầy tức, đàm vàng dính đặc khó khạc, miệng đắng, khát nước, người nóng, ra mồ hôi...
Bài thuốc (trích từ thuốc nam châm cứu)
Mạch môn 20g, bạc hà 8g lá dâu (tang diệp) 20g, chỉ thiên (tiên hồ) 16g, rễ lau (mao căn) 16g, cam thảo dây 12g
Ý nghĩa: tang diệp, bạc hà để tuyên phế thanh nhiệt, Tiên hồ để lý khí hóa đờm, mạch môn để tư tâm thanh nhiệt nhuận phế. Rễ lau để thanh nhiệt lợi tiểu thông giáng phế khí, cam thảo dây thanh nhiệt điều hòa các vị thuốc.
Món ăn có ích cho người hen suyễn thể phong nhiệt gồm:
- 50 g hoa đu đủ đực, 30 g lá dâu tằm tươi giã nát hòa với
300 ml nước lọc, lọc lấy nước đem đun sôi. Cho 100 g hẹ vào đảo đều đến khi sôi lại thì nêm gia vị vừa ăn. Ăn liên tục 3 ngày, sau đó cách 1-2 ngày ăn lại với 2-3 lần/ngày.
- Dùng 30-50 g lá dâu tằm rửa sạch, nấu với 750 ml nước cho đến khi còn 300 ml, dùng uống thay nước trà.
- Lấy 200 g củ mài luộc chín, giã nhỏ. Nấu sôi 200 ml nước mía và 30 ml nước ép quả lựu rồi cho củ mài vào đảo đều thành cháo, đến khi sôi lại là được. Ăn liên tục 5 ngày, sau đó cách 2-3 ngày ăn lại với 2-3 lần/ngày.
3. Bài thuốc dân gian chữa hen suyễn thể phong đàm.
Ở thể phong đàm, người bệnh thấy tức ngực, khó thở, ho ra nhiều đờm nhớt, khò khè liên tục, nếu nôn ói ra nhiều đờm dãi thì thấy dễ chịu, miệng nhạt, chất lưỡi bệu, rêu lưỡi dày, nhờn.
Cách chữa: Giáng khí bình suyễn, tiêu đàm (hoặc hoá đàm).
Bài thuốc Nam:
Hạt tía tô 8-10g, bán hạ 8-10g, hạt ý dĩ 10-12g (hoặc bèo cái 10-12g), hạt cải củ 8-10g, trần bì 6-10g.
Sắc với 750ml nước, còn lại 200ml, chia làm 2 lần uống trước bữa ăn, uống ấm.
Các vị thuốc Nam có thể dùng để thay thế:
- Hạt tía tô: Thay bằng trần bì, vỏ chanh, lá hen, lá tràm.
- Bán hạ: Thay bằng lá táo, bồ kết, xạ can (rễ cây rẽ quạt).
- Ý dĩ: Thay bằng thổ phục linh, mã đề, đậu ván.
Các món ăn có ích cho người bị hen suyễn thể phong đàm:
Trứng gà ngâm nghệ:
Nguyên liệu: Trứng gà 1 quả, nghệ vàng 50g, muối ăn.
Cách làm: Dùng kim khoan 2 lỗ nhỏ ở 2 đầu quả trứng gà. Nghệ vàng rửa sạch, giã nhỏ, thêm 100ml nước vào lọc lấy nước, hoà với ít muối (khoảng 1 muỗng cà phê muối là vừa). Ngâm trứng gà vào nước nghệ 3 ngày. Sau đó bỏ vỏ, lấy ruột cho bệnh nhân ăn.
Ba ngày ăn một quả. Ăn liên tục 10 quả.
Nước chanh gừng
Nguyên liệu: Chanh 1 quả, gừng tươi 10g, muối ăn ½ muỗng cà phê.
Cách làm: Đem gừng giã nát với muối ăn rồi cho vào ruột quả chanh. Đem nướng quả chanh trên lửa than đến khi vỏ chanh có màu vàng đều là được.
Ép lấy nước chanh cho bệnh nhân uống 2-3 lần trong ngày. Uống liên tục 5 ngày.
Nước mật ong, quế:
Nguyên liệu: Mật ong 30ml, bột quế 2-3g.
Cách làm: Hòa mật ong, bột quế với 150ml sữa nóng. Chia uống 1 -2 lần trong ngày.
Quế được xem là gia vị có thể chống dị ứng, làm lành vết thương và ngăn chặn lở loét. Quế có thể dùng cho người bệnh hen suyễn do có khả năng làm giãn phế quản và tăng cường chức năng hô hấp.
Món ăn cho người bệnh hen suyễn lâu ngày, khí lực suy yếu.
Cháo thịt vịt nấu nước mía:
Nguyên liệu: Thịt nạc vịt mái 300g, gạo tẻ 100g, nước mía 300ml, gia vị các loại.
Cách làm: Thịt vịt băm nhỏ, ướp gia vị. Nấu cháo gạo tẻ với nước mía. Cháo chín nhừ thì cho thịt vịt vào, đảo đều, đun tiếp cho thịt vịt chín.
Chia ăn ngày ba lần, ăn liên tục một tuần.
Canh cá chép, sa nhân, gừng:
Nguyên liệu: Cá chép 250g, sa nhân 6g, gừng tươi 6g, tỏi băm, muối, đường, nước mắm, tiêu.
Cách làm: Cá chép làm sạch, ướp với nước mắm, muối, đường, tiêu, tỏi băm, khoảng 30 phút.
Nấu cá với sa nhân, gừng với lượng nước thích hợp thành canh. Nêm gia vị vừa ăn. Dùng nóng trong bữa cơm.
Canh cá lóc nấu thìa là:
Nguyên liệu: Dùng phi lê cá lóc (hoặc cá ba sa, cá rô) 200g, cà chua 2 trái, thìa là, hành lá, rau ngò, bột nghệ, nước mắm, muối, tiêu, hành tím băm nhỏ.
Cách làm: Cá cắt miếng nhỏ như quân cờ, ướp vào chút ít bột nghệ, muối, nước mắm, đường. Ướp trong vòng 30 phút cho cá ngấm gia vị. Thìa là rửa sạch, hành lá xắt nhỏ. Cà chua bổ múi cau.
Bắc nồi nhỏ lên bếp, hành tím phi vàng với dầu ăn, đổ cá vào đảo đều cho cá chín. Múc ra bát để riêng. Thả cà chua vào nồi đảo đều cho cà chua chín. Đổ nước lạnh ngập mặt cà chua, nấu sôi. Khi nước sôi, thả cá vào, nêm vào chút nước mắm, muối, đường, nêm lại hợp với khẩu vị. Thả hành lá, thìa là vào. Tắt bếp, múc tô.
Dùng ăn nóng trong bữa cơm.
* Trong canh cá có chứa chất acid béo, tác dụng chống viêm, có ích cho người bị viêm đường hô hấp, phòng chống phát tác cơn hen suyễn, có hiệu quả rất tốt đối với bệnh hen suyễn ở trẻ em, người bị hen suyễn lâu ngày.
