Bí ẩn về ham muốn tình dục của phụ nữ

Phụ nữ muốn gì? Câu hỏi này làm các nhà khoa học như Sigmund Freud tới Mel Gibson lúng túng và là trọng tâm của nhiều sách, bài viết và trang mạng, và chắc chắn là nguyên do của vô số những trăn trở của cả đàn ông lẫn đàn bà. Nhưng mặc dù nhiều thập niên đã trôi qua, để cố lý giải bí ẩn này, các nhà nghiên cứu vẫn chưa có được định nghĩa thống nhất về ham muốn của phụ nữ thì nói chi đến việc hiểu cơ chế hoạt động đó như thế nào.
Tuy nhiên, chúng ta đã đi được một quãng dài với những khái niệm đã qua về chủ đề này, nó bao hàm toàn bộ phụ nữ, từ những phụ nữ cuồng dâm không sao thỏa mãn được tới những phụ nữ vô cảm hoàn toàn. Hiện nay, các nhà khoa học ngày càng bắt đầu thấy ham muốn của phụ nữ không thể tổng kết trong một thử nghiệm: nó thay đổi giữa các phụ nữ với nhau và trong cá nhân một phụ nữ, và nó bao hàm cả một chuỗi rộng rất khác nhau của các biểu hiện. Như Beverly Whipple, một giáo sư trường đại học Rutgers, nói: “Mỗi phụ nữ thích một thứ khác nhau.”
Chúng ta cũng thấy rằng ham muốn của đàn ông và đàn bà có thể không khác nhau như ta đã từng tưởng. Trong nhiều thập niên các nhà nghiên cứu làm ta tin rằng đàn ông ham muốn hơn đàn bà vì nhiều nghiên cứu lớn nhất quán khẳng định điều này. Nhưng nhiều bằng chứng mới đây cho thấy sự khác biệt giữa các giới thực tế có thể có nhiều sắc thái hơn hoặc thậm chí không có, tùy thuộc vào ta định nghĩa và dự định đo mức ham muốn như thế nào. Một số nghiên cứu còn thấy rằng đàn ông, trong quan hệ tình dục, ham muốn còn thấp hơn.
Những nghiên cứu đã qua, người tham gia được hỏi câu như “Ham muốn trong tháng qua như thế nào?” Hỏi như vậy thì đàn ông thường có điểm cao hơn. Nhưng khi sửa lại câu hỏi thành cảm giác trong lúc quan hệ tình dục thì không thấy có khác biệt giữa đàn ông và đàn bà. “Điều này làm thay đổi suy nghĩ phụ nữ là thụ động và dục tính kém,” Lori Brotto, giáo sư sản khoa và phụ khoa của trường đại học British Columbia, nói. “Điều đó cũng cho thấy những yếu tố để suy luận ra ham muốn tình dục có thể có mức độ như nhau đối với đàn ông và đàn bà.”
Những người khác thấy rằng ham muốn của phụ nữ thay đổi theo chu kỳ kinh nguyệt. “Ở giai đoạn thích thú nhất, khoảng thời gian rụng trứng, ham muốn tình dục cũng mạnh như đàn ông,” Lisa Diamond, giáo sư tâm lý và giới ở đại học Utah, nói. “Không phải đàn bà có tình dục thấp hơn đàn ông. Tình dục của đàn bà thay đổi nhiều hơn.”
Điều này là hợp lý khi nghĩ về mục đích cuối cùng của tình dục là tạo ra con cái. “Sinh vật học, giúp việc sinh sôi nảy nở, là một yếu tố của tình dục,” Anita Clayton, trưởng khoa tâm lý và thần kinh của đại học Virginia, nói. “Chỉ ở thời hiện đại thì việc sinh sôi nảy nở và tình dục mới không đi đôi với nhau.”
Trước đây, các bác sỹ cũng cho rằng hoóc môn dục tính nam testosterone có thể liên quan đến ham muốn của phụ nữ. Thực tế, có lẽ nó không có vai trò chính: nhiều nghiên cứu cho thấy không có khác biệt về mức testosterone giữa phụ nữ có ham muốn cao với phụ nữ không có ham muốn. Mặc dù như vậy nhưng phụ nữ vẫn đề nghị dùng testosterone chữa bệnh kém ham muốn và bác sỹ vẫn kê đơn (thường dựa trên thử nghiệm dùng testosterone một cách sai lầm làm mốc đánh dấu mức bình thường phải là bao nhiêu với một phụ nữ).
Một nghiên cứu khác cho thấy testosterone và ham muốn chỉ liên quan không trực tiếp, và hoạt động tình dục có tác động đến mức hoóc môn hơn là hoóc môn có tác động đến ham muốn. Những suy nghĩ tình dục sẽ làm tăng testosterone ở phụ nữ, sự ghen tình cũng vậy. “Ý nghĩ cho rằng tình dục có được là từ testosterone là một sai lầm lớn,” Sari van Anders, phó giáo sư tâm lý và nghiên cứu phụ nữ ở Đại học Michigan, nói. “Hormones, nếu có ảnh hưởng, thì chỉ ảnh hưởng rất ít đến ham muốn.”
Ngay cả những cảm giác trong quá trình làm tình cũng phức tạp: phụ nữ không nhất thiết trải nghiệm sự tiến triển như đàn ông, là kích động, hứng thú đều đều, đỉnh điểm và trở lại bình thường. Với phụ nữ, trật tự bị xáo trộn. Bản thân việc làm tình kích thích sự ham muốn và hưng phấn, hoặc lần đỉnh điểm đầu tiên dẫn tới ham muốn có lần thứ hai. “Thường đối với phụ nữ, việc hưng phấn thể chất đi trước trải nghiệm tâm lý của ham muốn,” Diamond nói. “Trong khi với đàn ông thì ham muốn đi trước hưng phấn.”
Tuy nhiên sự ham muốn không nhất thiết phải kéo theo quan hệ tình dục với một người khác. Mỗi phụ nữ (và cả đàn ông nữa) có những ưa thích khác nhau, chúng có thể thay đổi ở những thời điểm khác nhau. Phụ nữ đôi khi có thể hoặc luôn luôn thích thủ dâm một mình, và một số có thể có được đỉnh điểm chỉ hoàn toàn qua suy nghĩ, không hề có đụng chạm. Một số khác thích quan hệ tình dục với một đối tác, nhưng không giao hợp thực sự hoặc không kết thúc bằng cao trào. “Khi người ta nói cần một đối tác, có thể họ muốn nói rằng họ muốn gần gũi ai, hoặc giải sầu, hoặc trải nghiệm điều gì mới hoặc với ai đó mới, hoặc để có đỉnh điểm tình dục,” van Anders nói. “Tôi đoán là ham muốn phụ thuộc vào hoàn cảnh, vào con người, thời gian trong cuộc đời, những yếu tố trong quan hệ và người cụ thể sẵn có.”
Những việc để kích thích phụ nữ là rất đa dạng. Một số phụ nữ thích được kích thích điểm G, hoặc được mút ngón chân. Một số khác thích áp đảo, hoặc bị giữ tay chân, v.v. danh sách dài lắm. “Thường đàn ông đều kích thích âm vật, nhưng số liệu trong phòng thí nghiệm cho thấy phụ nữ thích nhiều việc khác nữa,” Whipple nói. “Chúng ta nên cho phụ nữ biết và cho phép họ trải nghiệm cái gì làm họ thích, để họ hiểu rằng họ không phải theo một loại mẫu hình thích thú về tình dục.”
Sự đa dạng này nay được thể hiện trong sách báo khiêu dâm, một sự phát triển tương đối mới. Tuy phụ nữ luôn bị lôi cuốn vào mảng này nhưng cho đến 1980 tư liệu khiêu dâm chỉ dành cho đàn ông. Khi có video tại nhà riêng thì tư liệu khiêu dâm dễ dàng đến với phụ nữ hơn. Do vậy các hãng bắt đầu tạo tư liệu khiêu dâm thêm cho thị trường phụ nữ với cách đề cập nhẹ nhàng hơn. Ngành công nghiệp này đã tiếp tục thay đổi với tư liệu khiêu dâm do phụ nữ làm cho phụ nữ xem, gồm cả cảnh tình ái thời Victoria, đồng tính nam, v.v.. “Nay nó đa dạng hơn nhiều vì người ta biết rằng phụ nữ cũng rất đồi trụy,” Laura Helen Marks, hội viên của khoa Anh Văn đại học Tulane, nói. “Phụ nữ đã thực sự cầm máy quay và đáp ứng những ham muốn đa dạng của phụ nữ.”
Ở mức độ cơ bản nhất về thần kinh, chúng ta hiện không biết sự ham muốn hoạt động như thế nào và cái gì sẽ kích hoạt trước tiên. “Thậm chí không rõ ham muốn là gì nói chi đến đến hoạt động của những phần khác nhau trong não kết hợp thế nào để tạo ra nó,” Barry Komisaruk, giáo sư tâm lý học nổi tiếng của đại học Rutgers, nói. “Chưa một ai đến nay có thể làm kỹ nghệ đảo ngược này.”
Tuy nhiên lý do thiếu hoặc không có ham muốn thường dễ xác định. Bất cứ ai đã từng có một quan hệ lâu dài, chắc sẽ đồng ý với ý kiến là ham muốn không tĩnh tại. Các nghiên cứu xác nhận là nó giảm sút trong quan hệ dài hạn. Tuy nhiên, đối với phụ nữ, sự mất mát trầm trọng hơn nhiều, có thể là vì testosterone tạo tác động đệm với đàn ông (để chống lại những thứ như tính khí, sự căng thẳng và mệt mỏi). Mặt khác, phụ nữ thường cảm thấy quan hệ của họ đã mất đi cái thích thú của cái lạ, cảm giác bí ẩn và rủi ro mà họ cảm nhận lúc ban đầu, và cuộc sống gia đình (mệt mỏi, lo lắng, căng thẳng và bận bịu) tạo nên tác động âm ỉ. “Rất nhiều phụ nữ phải làm việc rất vất vả,” Nan Wise, nhà trị liệu và khoa học của đại học Rutgers, nói. “Việc mất ham muốn tình dục tự phát không phải là bệnh lý, đó chỉ là cảm giác quá tải ở nhiều phụ nữ.”
Tuy nhiên cũng may là việc mất ham muốn trong quan hệ lâu dài không phải là sự mất mát định sẵn hoặc vĩnh viễn. Nó có thể được nuôi dưỡng được. Cải thiện ham muốn đôi khi đơn giản, như là giới thiệu điều mới lạ, có thể là đi du lịch nước ngoài cùng nhau, dự một liên hoan sex hoặc học một kỹ năng mới. “Nếu bạn và đối tác là người năng động thì có thể coi như bạn không lúc nào phải quan hệ tình dục với cùng một người,” bà nói. “Khi đối tác làm một cái gì mới thật hay, sự thích thú trở lại.”
Đôi khi sự thiếu ham muốn lại do những khó khăn quan trọng như ốm đau, chia ly, mất việc, sinh con nhỏ hoặc những việc căng thẳng khác. Điều này là bình thường và thường là tạm thời. Những nghiên cứu ở Mỹ và Anh cho hay khoảng 50% phụ nữ nói rằng có những giai đoạn ham muốn thấp trong một năm, nhưng nó trở lại khi họ giải quyết được khó khăn chính.
Tuy nhiên, khoảng 15% phụ nữ cho biết bị mất ham muốn kinh niên mà nó gây buồn bã. Nhiều người trong số họ tiếp tục quan hệ tình dục theo nghĩa vụ, coi đó như việc vặt trong nhà, nhưng là việc kinh hãi. Trong khi quan hệ tình dục, những người này có thể có ý nghĩ (như về công việc hoặc cuộc sống) để làm sao lãng, hoặc ý nghĩ xét đoán, như lo việc không đáp ứng, lo mình xấu, hoặc lo đối tác rời bỏ mình.
Có nhiều giải pháp nhưng không một giải pháp nào thành công 100%. Điều trị theo nhóm, cá nhân hoặc theo cặp đôi giải quyết được trong một số trường hợp, trong khi Brotto thấy có kết quả tốt với chánh niệm (thiền). Khi giảng chương trình điều trị suy sụp và lo lắng, lớp 8 buổi, Brotto và đồng nghiệp đã dạy cho các người tham gia về cơ thể người, biết vùng nhạy cảm. Họ thấy những khác biệt lớn ở những nhóm phụ nữ được đào tạo và không được đào tạo và tiến hành đo thông qua bản trả lời câu hỏi, hoạt động nội tiết và phản ứng khi xem phim kích dục. Brotto và đồng nghiệp hiện đang thử nghiệm kiểm tra để cố xác định cơ chế mà chánh niệm thực tế tác động, kể cả việc phụ nữ có cảm thấy vui hơn và ít căng thẳng hơn hoặc hiểu biết về cơ thể mình hơn, hoặc cả hai.
Vào lúc này, phần lớn chuyên gia tiếp tục khuyên những đào tạo như vậy bằng thuốc, mặc dù thực tế là thuốc, được gọi là Viagra cho phụ nữ, Addyi, đã được Bộ Dược phẩm và Thực phẩm Mỹ phê duyệt tháng 8 vừa qua. Tuy nhiên so sánh nó với Viagra là không chính xác vì Viagra giải quyết việc bơm máu vào dương vật, trong khi Addyi tác động vào não. Nhưng như Brotto chỉ rõ, Addyi dựa vào định nghĩa rất hẹp về ham muốn, đó là sự không cân đối của chất serotonin và dopamine. Việc 2 hoóc môn này không có tác dụng chi phối đầy đủ đối với ham muốn của phụ nữ đã được chứng minh rõ ràng khi thử nghiệm: Addyi chỉ làm tăng số lần giao hợp thỏa mãn từ 0,5 đến 1 lần trong 1 tháng so với thuốc vờ. Như van Anders nói, “Hãy tưởng tượng một loại thuốc dị ứng mà nó chỉ làm giảm 1 lần hắt hơi 1 tháng.”
Mặc dù hiệu quả thấp, những tác động phụ của thuốc (như chóng mặt, mệt mỏi, buồn nôn, mất ngủ, khô miệng, không tỉnh táo và áp huyết thấp) xẩy ra ở 1/5 phụ nữ. Những người dùng Addyi lại không được uống rượu.
Diamond gợi ý là giải quyết những vướng mắc tâm lý cơ bản gây giảm ham muốn có lẽ là cách điều trị hiệu quả hơn.
Tuy nhiên không phải tất cả phụ nữ đều đau khổ vì thiếu ham muốn. Khoảng 1% dân số được cho là vô tính, nghĩa là họ không thấy ham muốn tình dục với một người khác. Một số bị như vậy suốt đời, trong khi một số khác bị vô tính theo giai đoạn. “Đó là một phần của bản thân họ, không phải là một vấn đề của y học,”
Ở những trường hợp khác, sự đau khổ về ham muốn là do đối tác có mức ham muốn mạnh hơn gây ra, và làm cho người liên quan thấy khổ. “Nhìn chung, người phụ nữ có mức ham muốn tình dục thấp hơn không thấy việc này cho đến khi họ quan hệ với đối tác có ham muốn mạnh hơn,” Clayton nói.
Nhưng người bạn trai hoặc chồng gợi ý cho đối tác phải điều trị hoặc thay đổi bởi vì ham muốn của phụ nữ này ít hơn thì vô tình đã cho rằng mức ham muốn cao của mình là mức “đúng”, Diamond nói. “Vấn đề không phải là ham muốn thấp, mà là chênh lệch về ham muốn,” bà nói. “Thay vì trách người phụ nữ, cách giải quyết tốt hơn là sửa cặp đôi này và tìm cách thương lượng mức tình dục sao cho cả hai người thấy thỏa đáng.”
Nếu các nhà nghiên cứu biết điều gì về sự ham muốn thì điều đó là: sự thay đổi là quy tắc. Dù là đàn ông hay đàn bà, sự ham muốn có thể biểu hiện thành cả chuỗi vô tận về hình thái, từ cao đến thấp và đến không có. Không có loại ham muốn hoặc mức độ ham muốn đúng hoặc sai cho cá nhân hoặc cho cặp đôi. “Tất cả chúng ta có nhiệm vụ chấp thuận hơn nữa phạm vi rất rộng rãi của những thay đổi trong ham muốn.” Diamonds nói. “Chúng ta cần tôn trọng sự đa dạng.”